Việt Nam – Dải đất hình chữ S trải qua bốn nghìn năm lịch sử, hình ảnh những biển lúa vàng đã khắc sâu vào tâm trí người Việt. Sinh ra và lớn lên trong nền văn minh lúa nước ấy, có lẽ mỗi chúng ta đã quá quen thuộc với những món ăn được làm từ gạo, từ nếp. Đó là cơm, là xôi, là cháo, là bún, là phở… là vô vàn sự đa dạng trong cách biến hóa món ăn của người Việt. Nếu cơm là nét đẹp truyền thống gắn bó lâu đời trong mỗi bữa ăn gia đình thì các món xôi cũng rất phong phú và mang nhiều sắc màu khác nhau: Xôi đậu, xôi bắp, xôi gấc, xôi vò, xôi lá cẩm, xôi ngũ sắc, xôi gà… Ở Huế còn có món “xôi thịt hon” đầy lạ lẫm, mới nghe đã thấy tò mò và muốn thử ngay. Xôi thịt hon rất ngon nhưng vì ít nơi bán nên là cái tên khá lạ với du khách từ phương xa đến. Được biết, đây là món ăn không thể thiếu trong mâm cỗ Tết xưa của người Huế, thích hợp để ăn khi trời lạnh hoặc mưa dầm.
Để chế biến ra món xôi thịt hon cần có giò hoặc sườn heo nấu chung với nấm mèo, sả băm, hành, tỏi, nước mắm, bột cà ri, ngũ vị hương, thêm chút bột nghệ cho màu đẹp hơn… để gia vị ngấm đều sau đó cho vào nồi, thêm nước ngập thịt rồi đun liu riu. Xôi thịt hon Huế đúng điệu còn có thêm nguyên liệu rất quan trọng là đậu phộng. Những hạt đậu sẽ được luộc rồi bóc lớp vỏ lụa. Khi nước trong nồi đã cạn được một nửa thì bỏ đậu phộng vào rồi tiếp tục hầm cho đến khi thịt chín nhừ, thấm vị và dậy mùi thơm hấp dẫn.
Khi chế biến xong, phần xôi trắng được cho vào đĩa, phần thịt hon được cho vào bát. Lúc ăn sẽ rưới ít nước thịt vào xôi, từ từ thưởng thức từng miếng xôi thấm đều nước chan thơm phức mùi cà ri, rồi cắn thêm miếng thịt hon béo mềm, đậm vị. Xôi thịt hon cuốn hút với những hạt xôi thơm dẻo hòa cùng vị thịt heo béo dịu, không quá ngậy bởi ít mỡ nhưng đủ mềm mại để không bị khô vì nhiều nạc. Vị bùi bùi đặc trưng của đậu phộng làm tăng thêm sức hấp dẫn cho món ăn. Xôi thịt hon là món xôi tinh tế bởi cách kết hợp và phối trộn nhiều loại gia vị, là sự tài tình của người Huế trong việc tiếp thu gia vị cà ri của người Ấn Độ nhưng vẫn giữ trọn nét truyền thống của món xôi Việt trắng thơm, dẻo mềm.
Hạt gạo, hạt nếp là những hạt ngọc trời ban đã tạo ra mạch sống, nền văn hóa nông nghiệp đầy bản sắc của người Việt. Thật tự hào khi người Việt Nam luôn hướng về cội nguồn, duy trì những gì đã có và sáng tạo ra nhiều món ăn mới lạ từ lúa gạo, góp phần gìn giữ và tạo nên sự đa dạng cho nền ẩm thực nước nhà. Người Huế đã sáng tạo và biến hóa thành công món xôi thịt hon ngon lành, độc đáo, lạ miệng. Món xôi nóng kèm bát thịt hon mềm mềm, thơm thơm, xôi dẻo không quá khô hay quá ướt, nước thịt đậm đà thêm vị đậu phộng bùi bùi…Nếu có dịp đến Huế hãy nếm thử món xôi thịt hon để cảm nhận hương vị đặc biệt trong từng nguyên liệu, chậm rãi thưởng thức và thả mình vào dòng cảm xúc bạn sẽ cảm nhận được giá trị thật sự chất chứa bên trong những hạt ngọc tinh khôi đầy sức quyến rũ.
Tên tác giả: Nguyễn Thị Bích Vân