Trứng vịt lộn là một món ăn dân dã quen thuộc với toàn bộ người Huế. Có lẽ đi hết đất Huế này tôi vẫn không thể tìm ra người chưa từng thưởng thức món này. Ngày nay, so với mức thu nhập chung thì món trứng vịt lộn phải nói là rất rẻ, ai cũng có thể ăn được. Tôi nhớ rằng hồi nhỏ, hoàn cảnh gia đình khó khăn nên lúc đó trứng vịt lộn với tôi là một thức quà chiều quý giá và xa xỉ.
Đến bây giờ, mỗi khi nhìn món ăn này là tôi liền nhớ đến câu mà các o các mệ hay rao bán: “Ai… lộn khôn?”. Trong kí ức của tôi về hồi nhỏ, cứ chiều chiều là các o, các mệ gánh trứng vịt lộn đi quanh từng xóm, từng nhà để bán; cứ đi vài ba bước là lại rao “Ai… lộn khôn?” Nhiều người còn đứng trước ngõ đợi sẵn mấy o để mua ăn, lỡ không mua được là tiếc hùi hụi. Dần dần, âm thanh ấy đi vào đời sống quen thuộc của nhiều người dân Huế, cứ chiều chiều không nghe là lại thấy nhớ.
Không phải chỉ ở Huế mới có món trứng vịt lộn nhưng Huế là nơi có cách thưởng thức món ăn này cầu kì và độc đáo nhất. Món trứng vịt lộn đúng chuẩn Huế là phải có đủ rau răm và chua ngọt. Muối ăn kèm cũng phải là muối tiêu vắt thêm chanh mới đúng điệu. Sự kết hợp này không phải là ngẫu nhiên mà còn mang ý nghĩa sâu xa bởi trứng lộn có tính hàn, rau răm thì lại nóng, chúng kết hợp với nhau tạo nên sự hài hòa, cân bằng cho cơ thể.
Khi ăn trứng vịt lộn, người Huế không bóc hết vỏ ra liền mà phải thực hiện nhiều bước. Đầu tiên, ta đựng trứng trong một cái tách nhỏ sao cho đầu nhỏ quả trứng nằm dưới, đầu to nằm trên. Tiếp theo, dùng muỗng gõ nhẹ cho đầu to quả trứng vỡ ra và chỉ bóc vỏ đúng phần này.Từ đó, người ta bắt đầu dùng muỗng và ăn lần lần, ăn đến đâu thì thêm muối đến đó. Sở dĩ có cách ăn như vậy là để trứng giữ được độ nóng.
Ngày xưa, nhiều người đi quanh xóm rao bán trứng vịt lộn nhưng bây giờ thì rất hiếm. Muốn ăn trứng vịt lộn Huế đúng chuẩn phải đến những quán vỉa hè, có ngọn đèn dầu leo lắt, vừa ăn vừa ngắm xe cộ qua lại; như vậy mới ngấm được “chất Huế” và nét đặc trưng của trứng vịt lộn Huế so với nơi khác.
Có thể thấy, chỉ một món ăn dân dã thôi mà bộc lộ được bao nhiêu nét văn hóa của mảnh đất cố đô này! Đối với một vài quốc gia khác, món trứng vịt lộn có thể là vô cùng ghê rợn nhưng không ai có thể phủ nhận được giá trị văn hóa mà nó để lại, cho Việt Nam nói chung và cho Huế nói riêng!
Tên tác giả: Lê Thị Mỹ Linh