Ăn được coi là một trong tứ khoái, mà muốn đạt được “khoái” này thì món ăn góp phần quyết định; thế nên việc ăn uống đối với người Huế cũng khá cầu kỳ, mất công cho dù món đó dân dã đến bao nhiêu đi chăng nữa. Món ăn của người Huế chứa đựng tình yêu của người vợ, người mẹ trong gia đình, chứa đựng tâm tư của người nghĩ và làm ra món ăn và chứa đựng cả tinh hoa của thời tiết và đất trời xứ Huế. Thế nên, món Huế theo chân người Huế đi khắp muôn nơi đều đón nhận được tình cảm của mọi người và người Huế xa quê ngoài nỗi nhớ quê hương da diết thì còn là nỗi nhớ món Huế và “thèm chảy nước miếng” nếu thấy nhớ nhung.
Mỗi mùa đông đến, món luôn khiến mình cảm thấy thèm là món ruốc sả. Lúc còn ở với mẹ, khi mùa đông đến, cả nhà thường được mẹ làm cho món này. Lớn lên ra ở riêng tuy cũng có đôi lần làm món này nhưng không tìm được hương vị như của mẹ làm. Món rất đưa cơm và hợp với mùa đông. Món là sự kết hợp của sả, thịt heo và ruốc, đậu phụng và mè. Sả thì phải đúng là sả của Huế, tuy tép nhỏ nhưng rất thơm (khác với sả trong miền Nam tuy tép to nhưng không thơm bằng); thịt heo phải là phần ba chỉ với lớp mỡ lớp nạc xen nhau. Ruốc thì Huế là xứ sở rồi, dân Huế là dân mắm ruốc mà! Cho nên tên gọi của món cũng đơn giản và nêu lên được thành phần chính của món ăn rồi.
Món tuy nghe đơn giản nhưng cách chế biến theo mình lại khá công phu. Đầu sả rửa sach thái mỏng rồi băm nhuyễn; thịt ba chỉ cũng thái rồi băm nhuyễn hoặc có thể cắt nhỏ hạt lựu tùy theo sở thích. Đậu và mè rang vàng cho thơm đãi sạch vỏ rồi giã nhỏ. Phi hành và sả cho thiệt thơm rồi cho thịt ba chỉ vào đảo, nêm thêm ít muối và tí mắm ngon. Thịt săn lại thì cho ruốc vào. Ruốc phải là ruốc ngon, không có cát để không cần phải cho nước vào mà lắng cát nữa. Vì nếu cho nước vào thì món ruốc sả sẽ không được khô, không trữ được lâu. Đảo đều tay cho đến khi món khô nước, thật là khô. Nêm nếm lại, thiếu vị gì sẽ cho thêm vào cho vừa miệng rồi cho mè và đậu phộng đã giã nhỏ vào, ôi, khi đó thì mùi thơm của món mới tròn, hương thơm nức mũi luôn. Trong cái rét của mùa đông, món này vừa hợp thời và vừa hợp vị. Trời lạnh đã có sả với vị ấm nóng, giúp làm ấm cơ thể.
Một bát cơm trắng ăn cùng miếng ruốc sả, vừa béo vừa bùi vừa thơm, rất quyện vị và đưa cơm. Mẹ mà đãi cả nhà món này thì thiệt là tốn gạo, như lời mẹ hay trách yêu mấy đứa con đang tuổi ăn tuổi lớn. Đối với món này mình có một tình cảm khá đặc biệt. Một là vì món tủ của mẹ thấm đẫm tình yêu và sự quan tâm dành cho gia đình, hai là vì nó rất ngon, mùa đông mà thiếu món này sẽ thấy thiếu thiếu, thiếu cái cảm giác quây quần của cả nhà trong mâm cơm, được hít hà mùi thơm của ruốc quyện với sả. Nhớ, rất nhớ và mãi nhớ.
Tên tác giả: Nguyễn Thị Sâm Thương
