Tết Nguyên Đán là dịp thiêng liêng trong văn hóa Việt, và Huế – vùng đất cố đô với truyền thống phong phú – đặc biệt thể hiện tinh hoa qua các món ăn ngày Tết. Mâm cỗ Tết ở Huế không chỉ là biểu tượng của sự sum vầy mà còn là minh chứng cho sự tinh tế, khéo léo trong ẩm thực xứ kinh kỳ. Mỗi món ăn mang trong mình câu chuyện văn hóa, thấm đẫm lịch sử, từ nem công chả phụng – món ăn đứng đầu “bát trân” danh giá, đến mứt gừng Kim Long cay nồng, ấm áp như lời chúc cho một năm mới bình an. Cùng khám phá thêm các món đặc sản ngày Tết ở Huế trong từng hương vị, giúp bạn hiểu thêm về bản sắc Huế.
1. Nem công chả phụng
Nem công chả phụng là món ăn đỉnh cao của ẩm thực cung đình Huế, biểu tượng cho sự phú quý và may mắn. Món ăn được thiết kế tựa theo hình ảnh một chú công, biểu trưng cho mùa xuân và niềm hy vọng cho năm mới.
Để chế biến, người đầu bếp kết hợp nhiều nguyên liệu như củ cải, cà rốt, giò, trứng, mộc nhĩ rồi tạo hình tỉ mỉ. Hòa quyện giữa độ ngọt dịu của giò, vị béo nhẹ của trứng và độ giòn sần sật từ rau củ. Mỗi miếng đều vừa vặn, gợi lên nét tinh tế đặc trưng của ẩm thực cung đình Huế. Nem công chả phụng không chỉ hấp dẫn về vị giác mà còn ấn tượng ở diện mạo, giống như một tác phẩm nghệ thuật tinh xảo, làm nổi bật bàn tiệc Tết.
2. Bánh chưng Nhật Lệ
Không thể thiếu trong mâm cỗ Tết ở Huế là bánh chưng – đặc sản của làng Nhật Lệ. Khác với bánh chưng thông thường, bánh Nhật Lệ được gói nhỏ gọn, vừa đủ phần ăn cho một người. Thay vì ngâm nếp, gạo được đãi sạch để giữ độ dẻo dai mà không lên men. Nhân bánh gồm đậu xanh và thịt ba chỉ ướp kỹ, tạo nên vị ngọt bùi hài hòa. Những chiếc bánh chưng Nhật Lệ được coi là tinh túy của mâm cỗ Tết, biểu tượng của sự gắn kết gia đình.
3. Mứt gừng Kim Long
Mứt gừng làng Kim Long nổi tiếng nhờ hương vị gừng xứ Huế, trồng ở đất đồi nên củ nhỏ, màu vàng, mang vị cay nồng tự nhiên. Mứt được chế biến cầu kỳ: gừng được cạo vỏ, rửa sạch, bào mỏng, rồi ngâm đường và sên cẩn thận, giữ nguyên vị cay và chút ngọt thanh. Mứt gừng là món ăn truyền thống không thể thiếu trong ngày Tết của người Huế, thường dùng cùng trà nóng vào những sáng se lạnh đầu năm, mang lại cảm giác ấm áp và ngọt ngào.
4. Bánh tét làng Chuồn
Bánh tét làng Chuồn là biểu tượng của Tết Huế, với hình trụ dài thon, bên trong là nếp dẻo, nhân đậu xanh và thịt mỡ béo ngậy. Quy trình làm bánh rất tỉ mỉ: lá chuối rửa sạch, gạo nếp được đãi kỹ, và nhân đậu xanh hấp chín, tẩm ướp cẩn thận. Đòn bánh tét không chỉ mang ý nghĩa phồn thịnh, mà còn biểu hiện sự đoàn viên. Đây là món bánh không thể thiếu trên bàn thờ gia tiên của người Huế trong mỗi dịp xuân về.
5. Chả tré Huế
Chả tré Huế là món ăn đặc trưng thường xuất hiện trong mâm cỗ Tết của người Huế, nổi bật với hương vị đặc biệt không thể nhầm lẫn. Tré được chế biến từ thịt bò và thịt ba chỉ, rán vàng và thái chỉ, sau đó trộn cùng riềng, tỏi, ớt, và thính rang. Sau khi ướp gia vị, người Huế khéo léo gói tré bằng lá ổi, bọc ngoài thêm lá chuối hột, để khoảng ba ngày cho lên men tự nhiên.
Điểm đặc biệt của chả tré Huế nằm ở sự kết hợp giữa vị chua thanh mát của thịt lên men với độ giòn của da heo, hòa quyện cùng chút cay nhẹ từ tiêu và mùi thơm từ tỏi. Món ăn này không chỉ là nét văn hóa ẩm thực mà còn là niềm tự hào của người Huế, được ưa chuộng trong những dịp Tết và cả buổi tiệc quan trọng.
6. Dưa món
Dưa món Huế là món ăn chống ngán không thể thiếu trong ngày Tết. Dưa món ở Huế gồm củ cải, đu đủ, cà rốt thái miếng phơi nắng, ngâm trong hỗn hợp nước mắm đường trong vài ngày để lên vị. Vị chua giòn của dưa món giúp cân bằng hương vị, làm dịu vị béo ngậy của các món chính. Dưa món được làm từ trước Tết vài tuần để ngấm đều, mang đến hương vị thanh mát, làm cho bàn tiệc Tết thêm phong phú và hấp dẫn.
Mâm cỗ Tết của Huế phản ánh phong vị truyền thống qua từng món ăn tinh tế. Mỗi món ăn đều mang trong mình cả câu chuyện về con người, đất trời, và tâm hồn người Huế, để ai đã thưởng thức đều không khỏi ấn tượng về một cố đô đậm đà bản sắc.
