Trong mùa sen, ngoài việc hoa sen giúp cho những ngôi nhà thêm sắc với những bình hoa sen thơm ngát, hoa sen còn giúp cho những buổi trà sáng, trà chiều thơm dịu bởi những ngụm trà được ướp bằng hoa sen tinh khiết của đất cố đô và vào những ngày nắng thì người dân đất thần kinh còn được giải nhiệt bằng những chén chè hạt sen ngọt thanh thơm lừng mùi của đất, của trời…
Vào những ngày cuối mùa của sen khi thời tiết bước vào những ngày thu thơ mộng thì sen lại đến với người trong những buổi ăn từ mâm cơm dân dã đến yến tiệc cao sang bằng những món ăn được chế biến bằng củ sen. Củ sen là một loại thực phẩm có giá trị dinh dưỡng cao và có ích cho sức khỏe. Thông thường vào cuối tháng 8 âm lịch người ta thường dọn hồ để thu hoạch củ sen mà người Huế gọi nôm na là đạp củ sen.
Có sự khác biệt điển hình của 2 loại củ sen, tùy theo từng mục đích nấu nướng mà chọn mua loại nào phù hợp. Nếu dùng để xào hoặc ăn lạnh thì nên chọn củ sen 9 lỗ, còn để nấu canh thì chọn củ sen 7 lỗ. Củ sen 7 lỗ thích hợp để nấu canh, hầm với xương giò heo trong thời gian dài để củ sen được mềm và thấm gia vị hơn. Củ sen 9 lỗ có kết cấu giòn nên thích hợp để xào, thái sợi làm salad, ướp lạnh, món nộm gỏi chua cay
Củ sen 7 lỗ thường mọc chủ yếu ở ao hồ, hàm lượng tinh bột cao nhưng lượng nước khá thấp, khi ăn vào có cảm giác mềm và dẻo. Còn củ sen 9 lỗ chứa ít tinh bột, nhiều nước nên kết cấu giòn, vị ngọt, nhai rất sảng khoái, loại này có thể ăn sống được. Mùa này, từ chợ xép hay chợ lớn ở Huế đã thấy bày bán củ sen và các món chế biến từ củ sen như mứt củ sen, củ sen độn nếp đậu xanh hầm mềm rục, gỏi củ sen dòn rụm chua cay… nếu ăn thì chỉ biết ngậm mà nghe!
Mứt củ sen làm thời gian này được sấy khô có thể để qua mùa đông nhâm nhi với bình trà ướp hương của sen thì có thể cảm nhận cả trời, đất và tình Huế trong ta…
Rứa đó! Sen luôn gắn liền với đất và người Huế.
Tên tác giả: Đào Minh Tuấn