Ẩm thực Huế từ lâu đã nổi danh bởi sự tinh tế và đa dạng, là biểu tượng văn hóa đặc trưng của đất cố đô. Trong hành trình giữ gìn và lan tỏa giá trị này, nghệ nhân Tôn Nữ Thị Hà đã không ngừng miệt mài, cống hiến để mang ẩm thực cung đình Huế ra thế giới. Với bề dày kinh nghiệm và tâm huyết, bà không chỉ là truyền nhân của nghệ thuật ẩm thực cung đình mà còn là một biểu tượng sống động trong văn hóa Huế.
Tôn Nữ Thị Hà – Truyền nhân của ẩm thực cung đình
Sinh ra trong dòng tộc có gốc rễ hoàng gia, ngay từ thuở nhỏ, bà Tôn Nữ Thị Hà đã được học những tinh hoa của ẩm thực cung đình từ người cô ruột là phu nhân của một vị quan Thượng thư. Những bài học đầu đời này không chỉ dạy bà cách nấu ăn mà còn là những bí quyết tinh tế trong từng bước chế biến. Tình yêu và niềm đam mê dành cho ẩm thực đã ăn sâu vào con người bà, trở thành ngọn lửa âm ỉ thắp sáng trong suốt hành trình cuộc đời.
Vào năm 2004, bà chính thức được ghi danh vào sách Guinness Việt Nam với danh hiệu “Người làm nhiều nghề nhất,” đạt đến 16 nghề, trong đó nổi bật nhất là nghề nấu ăn. Chính niềm đam mê và sự sáng tạo không ngừng đã đưa bà trở thành biểu tượng của ẩm thực cung đình Huế sau năm 1975.
Không dừng lại ở việc nấu ăn, nghệ nhân Tôn Nữ Thị Hà còn là một nhà giáo dục, một đại sứ văn hóa ẩm thực. Bà đã được các trường đại học tại Tây Ban Nha, Pháp, Iraq mời sang giảng dạy nghệ thuật chế biến món ăn cung đình Huế. Với hơn 20 đầu sách về nghệ thuật nấu ăn, bà Hà đã chia sẻ những bí quyết và công thức độc đáo, giúp truyền tải giá trị của ẩm thực Việt Nam đến bạn bè quốc tế. Nhiều trường đại học tại Nhật Bản, Trung Quốc sử dụng sách của bà làm tài liệu giảng dạy, là minh chứng rõ ràng cho sự tôn vinh tài năng của nghệ nhân này.
Những tuyệt phẩm nghệ thuật từ bếp lửa
Một trong những tác phẩm đáng nhớ của bà Hà là “Phượng Hoàng Vũ,” tác phẩm nghệ thuật ẩm thực đạt kỷ lục châu Á, trưng bày tại khách sạn Rex TP. Hồ Chí Minh vào tháng 10 năm 2012. Qua đôi tay tài hoa của bà, những nguyên liệu quen thuộc trở thành những tác phẩm nghệ thuật sống động, tinh tế và hoành tráng. Đó không chỉ là món ăn mà là biểu tượng của nghệ thuật thưởng thức, tinh hoa của sự sáng tạo.
Tại quán Tịnh Gia Viên, những món ăn do bà chế biến không chỉ thơm ngon mà còn được trình bày tinh tế, mỗi món ăn như một bức tranh sống động. Thực khách đến không chỉ để thưởng thức ẩm thực mà còn để chiêm ngưỡng nghệ thuật tạo hình công phu, mang đậm bản sắc cung đình.
Tịnh Gia Viên – Thiên đường ẩm thực và văn hóa
Tịnh Gia Viên của bà Hà không chỉ là một không gian ẩm thực mà còn là điểm giao thoa của hai nền văn hóa: văn hóa cây cảnh và ẩm thực. Khu vườn này đã được vinh danh với nhiều giải thưởng như “Cúp vàng phát triển bền vững vì sự nghiệp xanh Việt Nam” và “Cúp vàng du lịch xanh Việt Nam.” Những giải thưởng này không chỉ là thành quả của sự sáng tạo mà còn là minh chứng cho nỗ lực bảo tồn văn hóa Huế của bà Hà.
Tại Tịnh Gia Viên, mỗi món ăn được trang trí khéo léo theo các hình tượng như long, ly, quy, phượng – tượng trưng cho sự may mắn và cao quý trong văn hóa cung đình. Từ món cao lương mỹ vị đến các món dân dã như vả trộn, tất cả đều được thể hiện tinh tế, vừa giữ được hương vị đặc trưng của ẩm thực Huế, vừa tạo ấn tượng mạnh mẽ về thị giác.
Không chỉ là nghệ nhân ẩm thực
Bên cạnh vai trò là nghệ nhân ẩm thực, bà Tôn Nữ Thị Hà còn là một nhiếp ảnh gia tài hoa và một nhà nghiên cứu. Là Chủ nhiệm Câu lạc bộ Nhiếp ảnh nữ Hải Vân, bà đã tổ chức hàng chục cuộc triển lãm và đóng góp hàng trăm tác phẩm. Mỗi bức ảnh của bà đều mang đậm phong cách và tâm hồn của người Huế, ghi lại vẻ đẹp tự nhiên và sự bình dị của cuộc sống nơi đây.
Để có những bức ảnh ưng ý, bà sẵn sàng vượt qua những cung đường rừng cheo leo, leo đèo lội suối, không ngại khó khăn. Chính tinh thần này đã làm cho bà trở thành hình tượng của sự bền bỉ và đam mê, được nhiều thế hệ nghệ sĩ nhiếp ảnh trẻ kính trọng và ngưỡng mộ.
Mang ẩm thực Cung đình Huế ra thế giới
Suốt những năm qua, bà Tôn Nữ Thị Hà luôn mang theo hương vị của ẩm thực cố đô đến nhiều quốc gia. Tại một bữa tiệc lớn ở Tây Ban Nha, bà đã khiến hơn 200 thực khách phải trầm trồ khi được thưởng thức các món ăn đậm chất Việt. Những món ăn này không những gây ấn tượng bởi vẻ ngoài, hương vị độc đáo, mà còn là sự gợi nhớ về văn hóa và lịch sử Việt Nam.
Bà chia sẻ: “Được nhìn thấy thực khách nước ngoài yêu thích món ăn Việt Nam là niềm hạnh phúc lớn nhất. Như một thực khách Pháp từng thốt lên khi thưởng thức món ăn của bà: ‘Đến khi thưởng thức những món ăn này, tôi mới hiểu rằng trước đây người Pháp đã không hiểu gì về sức mạnh văn hóa Việt Nam.”
Tầm nhìn và di sản
Đối với nghệ nhân Tôn Nữ Thị Hà, ẩm thực Huế không chỉ là món ăn mà còn là một di sản cần được bảo tồn và lan tỏa. Niềm đam mê và cống hiến của bà đã giúp nâng tầm ẩm thực cung đình Huế, từ một biểu tượng văn hóa địa phương trở thành niềm tự hào của đất nước. Qua từng món ăn, bà đã kể lại câu chuyện của dân tộc, của lịch sử, và của chính mình – một người con của cố đô, luôn mang trong mình ngọn lửa giữ gìn văn hóa ẩm thực Huế.
